योग विज्ञान मंत्र विज्ञान भाग २

Monday 22 June  2020

🧘🏻‍♂योग विज्ञान शृंखला🧘‍♀
✒️.....डॉ. शरद रामढवे.
           (कान,नाक,घसा तज्ञ)

मंत्र विज्ञान भाग २ 
वर्तमानकालीन अत्याधुनिक यंत्रसामुग्रीवरून असे ज्ञात झाले आहे की, गर्भावस्थेमध्ये सातव्या महिन्यात श्रवनकेंद्र (Auditory center) मेंदूमध्ये विकसित होते.महाराष्ट्रामधील लोणावळा येथील मनःशक्ती केंद्र येथे गर्भवती मातावर विविध मंत्र ऐकवण्याचा प्रयोग करून बालकांवर होणाऱ्या परिणामांचा अभ्यास केला गेला.त्यामध्ये मंत्रोचारण करून माताची नाडी गति व बालकाचा हॄदयस्पन्दन आलेख घेण्यात आले . या मंत्रोच्चारण मुळे बालक पुढील भविष्यातील जीवनात विविध कार्यामध्ये निपुण होतो व या विधानास कॅलिफोर्निया येथील डॉ एफ.जे. बांडेकर  यांनीही ह्या संशोधनास पुष्टी दिली आहे.
     विशिष्ठ शब्दांच्या (वर्णाक्षरांच्या) उच्चारनाने मग ते उच्चारन उच्चस्तर (वैखरी) किंवा मानसिक असो त्याचा विशिष्ठ परिणाम चक्रावर होऊन ते उत्तेजित होतात. वर्णाक्षरे कोणत्याही भाषेत संस्कृत , इंग्रजी ( vovels Syllable)असो,ह्याचा परिणाम चक्रावर होतो.
      देवनागरी लिपीची वर्णाक्षरे संस्कृतमध्ये एकूण ५० वर्णाक्षरे आहेत. सहा चक्रे मिळून ५० पाकळ्या आहेत. मुलाधार ४, स्वाधिष्टान ६, मणिपूर १०, अनाहत १२, विशुध्दी १६, आज्ञा २ असे एकूण ५० पाकळ्या.
        ऋषी मुनींनी समाधी अवस्थेत ही चक्रे पाहिली. त्यावरच्या आकृत्या पाहिल्या. समाधी अवस्थेतून उठल्यावर त्या आकृत्या मातीत जमिनीवर काढल्या. त्यानंतर
वेगवेगळ्या त-हेचे ध्वनी उच्चारत कोणत्या ध्वनीने कोणती पाकळी कंपित होते याचे निरीक्षण करुन त्या पाकळीवरील आकृतीचा तो उच्चार नक्की करुन अशा रितीने वर्णाक्षर व त्यांचा उच्चार नक्की झाला. कोणत्या अक्षराने कोणती पाकळी कंपन पावते त्याचा उच्चार नक्की झाल्यावर वेगवेगळी वर्णाक्षरे विशिष्ठ रितीने मांजून त्यापासून होणारे फायदेपण अभ्यासले. त्यांचे शरिरावर व मनावर होणारे परिणाम यांची अनुभूती घेतली. अशाप्रकारे मंत्र तयार झाले. आपणांस तेलगु, मल्याळम, तामिळी भाषा जरी येत नसेल किंवा कळत नसेल तरी त्या भाषेत कोणी भजन गात असेल तर आपल्याला जाणवते की, ते देवाचे भजन गात आहेत. कुणी शिव्या देत असेल तर काही तरी वाईट बोलत आहे. भाषा कळत नसली तरी होणारी त्याची अनुभूती त्या त्या शब्दांच्या ध्वनी कंपनाने हाते. ऋषी मुनींनी मानवाच्या कल्याणासाठी उत्पन्न होणारी कंपने, त्याने होणारा शारिरीक, मानसिक व आंतरिक लाभ, प्रसंगी रोगनिवारणार्थ त्यांचा प्रयोग केला आणि वेगवेगळे मंत्र निर्माण झाले.
      ऋषी मुनींनी मंत्राचे उच्चारण योग्य पध्दतीने व्हावे याला महत्व दिले. मंत्रोच्चार किंवा मंत्रपठण हे एकट्याने करण्यापेक्षा सामुहिकरित्या एकत्रितपणे केल्याने त्याचा परिणाम कांही पटीत चांगला होतो, जास्त प्रमाणात होतो. ते मंत्रोच्चार किंवा मंत्रपठण हे एकाच सुरात असावेत जेणे करुन त्यांचा ध्वनितरंग (Resonance) सारखे असावे.
      संगीतातील ध्वनिमुळे होणारा चक्रावरील परिणामापेक्षा कंठस्थ ध्वनि (मंत्रोच्चार, स्तोत्र) याचा परिणाम चक्रावर जास्त प्रमाणांत व चांगला दिसून येतो.
      ओंकार, गायत्री मंत्राच्या उच्चारणाने इष्ट चक्रस्थानावर कंपन जास्त प्रमाणांत प्रयोगांती आढळून आले. म्हणून त्यास श्रेष्ठ मंत्र ही समजतात व मानतात.
        ज्याप्रमाणे वेगवेगळ्या वर्णाक्षरांच्या उच्चारणाने चक्रावर परिणाम होतो, तसेच वेगवेगळ्या वाद्यांच्या ध्वनींचा परिणाम वेगवेगळ्या चक्रावर होतो. जसे ड्रमचा मुलाधार
चक्रावर परिणाम होतो. लहान व मोठे ड्रम यांचा परिणाम मुलाधार ते स्वाधिष्ठान चक्रावर होतो, मोठे हवा वाद्य (Wind Instruments) जसे ट्रॅम्पेट, शहनाई, पिपानी, यांचा परिणाम स्वाधिष्ठान ते मणिपूर चक्रावर होतो. मेटॅलिक (धातु वाद्य) आवाजाचा परिणाम मणिपूर ते अनाहत चक्रावर होतो. जेंव्हा तो नाद आपण ऐकतो त्यावेळी आपल्या पोटात कसेतरी (बेंबी जवळ) ह्याची जाणीव काहींना झालीच असेल. काही वेळेस घर्षणाचा खर्र ssss र असा आवाज येतो त्यावेळी अंगावर शहारे, मुंग्या आल्यासारखे होते व तो नकोसा वाटतो. तारेचा (तंतू वाद्य किंवा (Spring
Instrument) परिणाम अनाहत चक्र (Heart Chakra) वर होतो. जसे विणा,  सितार, मौतारंग, पियानो, हारमोनियम सारखे (Flute Instrument) चा परिणाम अनाहत व विशुध्दी चक्रायर होतो. तसेच घंटीचा नाद, पाण्याचा आवाज (जल नाद), पक्षांचे आवाज अशा नाजूक आवाजांचा परिणाम विशुध्दी व आज्ञा चक्रावर होतो.सहस्त्रार चक्रावर ध्यानाचा तसेच सर्वच वाद्यांचा एकाच वेळी वाजल्याने होतो. म्हणून मंदीरामध्ये ड्रम, नगारा एकदम दूर बाजूला ठेवतात. तर हवा वाद्य त्यापेक्षा थोडे जवळ व त्यापेक्षा घंटी अजून जवळ ठेवतात. मात्र गाभाऱ्यात एकदम निरव शांतता असते. कोणताही आवाज शांततेतून निर्माण होतो व शांततेत पूर्ण होतो.

Sharadyogvigyan.blogspot.com