Thursday 2 July 2020
🧘🏻♂योग विज्ञान शृंखला🧘♀
✒️.....डॉ. शरद रामढवे.
(कान,नाक,घसा तज्ञ)
योगनिद्रा विज्ञान भाग ३
डेन्मार्कमधील कोपनहेगन येथे असलेल्या केनडी संशोधन केंद्रात डॉ.हन्सलोक आणि डॉ. झेयल्स जासेर यांनी नियमित योगनिद्रा करणाऱ्या व्याक्तिंच्या डाव्या आणि उजव्या दोन्ही बाजूंच्या मेंदूचा अभ्यास केला. त्यामध्ये मेंदूचे कार्य दर्शविणाऱ्या मशीनव्दारे (EEG मशीन) जागृत स्थितीतील व्यक्ति, डोळे बंद केल्यानंतर आणिस्वा मी जानकीनंद यांच्या सिडी व्दारे योगनिद्रा करणाऱ्या व्याक्तिंचा अभ्यास केला. योगनिद्रा करणाऱ्या व्यक्तिंमध्ये मेंदूची स्थिती ही शांत, शिथिल व तणावरहित (Deep relaxed stage) दिसून आली. थिटा तरंग (Theta Waves) हे ११% ने वाढलेली दिसून आली आणि अल्फा तरंग (Alpha Waves) हे २% ने कमी झाली होती. याचा अर्थ तो निद्रा मध्ये असून सजग होता. जागृत अवस्थेतील व्यक्तिमध्ये बिटा तरंग (Beta Activity) ही अल्फा तरंगामधे बदलली. जी एक तणावरहित स्थिती आहे. मेंदूमध्ये अल्फा तरंग असतांना मेंदू मधे सिरोटिनिन संप्रेरक तयार होतो ज्यामुळे माणसास शांत वाटते व मूड बदलतो. जस जसा योगनिद्रेचा अभ्यास खोल होत जातो
तसा अल्फा तरंग हे ८-१२ तरंग / सेकंद असतात. त्या थिटा तरंग मध्ये बदलतात. ज्या ४-८ तरंग / सेकंद (4-8 Thoughts/sec.) असतात. ही एक तणावरहित स्वप्नावस्था व खोल ध्यानाची (Deep Meditation) अवस्था असून तो सजग असतो. ज्ञानेंद्रियाचा बाहेरील जगाशी संबंध तुटलेला असतो. त्यामुळे तो बाहेरील जाणिवेच्या बाहेर असतो. योगनिद्रेच्या अभ्यासात या नंतरची अवस्था म्हणजे थिटा
तरंग ह्या डेल्टा तरंग (Delta Waves) मध्ये बदलतात. ज्यामध्ये फक्त (1-4 Waves/sec.) असतात. ह्या अवस्थेमध्ये विचार अजून कमी होतात. ही एक स्वप्नरहित झोपेची (Dreamless Sleep) अवस्था असून बाहेरील कोणत्याही गोष्टीची जाणीव रहात नाही. ह्या अवस्थेमधे पेशींची दुरुस्ती व वाढ (Healing & Regeneration) चांगली होते. लहान मुलांना गाढ झोपेची आवश्यकता असते, त्यामुळे त्यांची वाढ
होते. ह्या अवस्थेमधे तणावपूर्ण संप्रेरक (Stress Harmones) शरिरातून कमी होतात. त्यामुळे ताणतणाव कमी होतो. तसेच शांत व विचार शून्य अवस्थेत असूनही सजग असतो.
योगनिद्रेमध्ये व ध्यानामध्ये दोन भुवयांच्यामधे (भूकुटी) ज्यास तिसरा डोळा असेही म्हणतात. तेथे लक्ष देण्यास सांगतात. ह्या भूकुटी मागेच पिनियल ग्रंथी (Pineal Gland) असते. जी तेथे लक्ष केंद्रित केल्यामुळे उत्तेजित होते आणि त्यामधून मेलॅटोनिन (Melatonin) नावाचा संप्रेरक तयार होतो. हा मेलॅटोनिन संप्रेरक हा तणाव कमी करणारा (Stress reducing hormone) असून त्यामुळे शांत झोप लागते. रोग प्रतिबंधक शक्ति वाढते. तसेच पेशींची दुरुस्ती व वाढ होते. त्यामुळे रोग होण्यास प्रतिबंध होतो.
Sharadyogvigyan.blogspot.com
🧘🏻♂योग विज्ञान शृंखला🧘♀
✒️.....डॉ. शरद रामढवे.
(कान,नाक,घसा तज्ञ)
योगनिद्रा विज्ञान भाग ३
डेन्मार्कमधील कोपनहेगन येथे असलेल्या केनडी संशोधन केंद्रात डॉ.हन्सलोक आणि डॉ. झेयल्स जासेर यांनी नियमित योगनिद्रा करणाऱ्या व्याक्तिंच्या डाव्या आणि उजव्या दोन्ही बाजूंच्या मेंदूचा अभ्यास केला. त्यामध्ये मेंदूचे कार्य दर्शविणाऱ्या मशीनव्दारे (EEG मशीन) जागृत स्थितीतील व्यक्ति, डोळे बंद केल्यानंतर आणिस्वा मी जानकीनंद यांच्या सिडी व्दारे योगनिद्रा करणाऱ्या व्याक्तिंचा अभ्यास केला. योगनिद्रा करणाऱ्या व्यक्तिंमध्ये मेंदूची स्थिती ही शांत, शिथिल व तणावरहित (Deep relaxed stage) दिसून आली. थिटा तरंग (Theta Waves) हे ११% ने वाढलेली दिसून आली आणि अल्फा तरंग (Alpha Waves) हे २% ने कमी झाली होती. याचा अर्थ तो निद्रा मध्ये असून सजग होता. जागृत अवस्थेतील व्यक्तिमध्ये बिटा तरंग (Beta Activity) ही अल्फा तरंगामधे बदलली. जी एक तणावरहित स्थिती आहे. मेंदूमध्ये अल्फा तरंग असतांना मेंदू मधे सिरोटिनिन संप्रेरक तयार होतो ज्यामुळे माणसास शांत वाटते व मूड बदलतो. जस जसा योगनिद्रेचा अभ्यास खोल होत जातो
तसा अल्फा तरंग हे ८-१२ तरंग / सेकंद असतात. त्या थिटा तरंग मध्ये बदलतात. ज्या ४-८ तरंग / सेकंद (4-8 Thoughts/sec.) असतात. ही एक तणावरहित स्वप्नावस्था व खोल ध्यानाची (Deep Meditation) अवस्था असून तो सजग असतो. ज्ञानेंद्रियाचा बाहेरील जगाशी संबंध तुटलेला असतो. त्यामुळे तो बाहेरील जाणिवेच्या बाहेर असतो. योगनिद्रेच्या अभ्यासात या नंतरची अवस्था म्हणजे थिटा
तरंग ह्या डेल्टा तरंग (Delta Waves) मध्ये बदलतात. ज्यामध्ये फक्त (1-4 Waves/sec.) असतात. ह्या अवस्थेमध्ये विचार अजून कमी होतात. ही एक स्वप्नरहित झोपेची (Dreamless Sleep) अवस्था असून बाहेरील कोणत्याही गोष्टीची जाणीव रहात नाही. ह्या अवस्थेमधे पेशींची दुरुस्ती व वाढ (Healing & Regeneration) चांगली होते. लहान मुलांना गाढ झोपेची आवश्यकता असते, त्यामुळे त्यांची वाढ
होते. ह्या अवस्थेमधे तणावपूर्ण संप्रेरक (Stress Harmones) शरिरातून कमी होतात. त्यामुळे ताणतणाव कमी होतो. तसेच शांत व विचार शून्य अवस्थेत असूनही सजग असतो.
योगनिद्रेमध्ये व ध्यानामध्ये दोन भुवयांच्यामधे (भूकुटी) ज्यास तिसरा डोळा असेही म्हणतात. तेथे लक्ष देण्यास सांगतात. ह्या भूकुटी मागेच पिनियल ग्रंथी (Pineal Gland) असते. जी तेथे लक्ष केंद्रित केल्यामुळे उत्तेजित होते आणि त्यामधून मेलॅटोनिन (Melatonin) नावाचा संप्रेरक तयार होतो. हा मेलॅटोनिन संप्रेरक हा तणाव कमी करणारा (Stress reducing hormone) असून त्यामुळे शांत झोप लागते. रोग प्रतिबंधक शक्ति वाढते. तसेच पेशींची दुरुस्ती व वाढ होते. त्यामुळे रोग होण्यास प्रतिबंध होतो.
Sharadyogvigyan.blogspot.com
No comments:
Post a Comment